Sinemanın unutulmaz özel dedektifleri

Lawrence Block’un özel dedektifi Matthew Scudder, başrolünde Liam Neeson’un oynadığı “Kanunun Ötesinde” ile bu hafta sinemalarımızda. Biz de onun vesilesiyle sinema tarihinin unutulmaz özel dedektiflerini seçtik

SherlockHolmes
DAHİ
Sadece sinemanın değil edebiyat tarihinin de en ünlü dedektifi.Yazar Sir ArthurConan Doyle’un hayal gücünün ürünü olan Sherlock Holmes, müthiş gözlem gücü, ayrıntılar karşısındaki hassasiyeti ve hayranlık verici tümevarım yöntemiyle en karmaşık vakaların bile altından kalkabiliyor. Televizyonda ve sinemada birçok aktör tarafından canlandırılan Holmes, son yıllarda sinemada Guy Ritchie’nin yönetmenliği ve Robert Downey Jr.’ın yorumuyla geliyor karşımıza.
En iyi filmi: Sherlock Holmes 2009

Harry Angel
SERSERİ
William Hjortsberg’in romanından AlanParker tarafından sinemaya uyarlanan”Angel Heart”ta, Mickey Rourke suretinde seyircilerin karşısına çıkan Harry Angel, ucuz işlere bakan serseri bir dedektif. Son müşterisinin tuhaflığına aldırmadan işi kabul ediyor ama attığı her adımda cinayetler onu takip ediyor. Her yere kan ve bela götürüyor. Sürpriz final, seyirciyi şok ederken Harry Angel’ı sinemanın en ilginç dedektiflerinden biri haline getiriyor.
Film: Şeytan Çıkmazı 1987 (Angel Heart)

Hercule Poirot
TİTİZ
Belçikalı dedektif Hercule Poirot’yu bugüne kadar Albert Finney, Peter Ustinov, Ian Holm, Tony Randall, Alfred Molina ve David Suchet gibi aktörler canlandırdı.Bir Agatha Christie karakteri olan, düzen tutkunu, aşırı titiz Poirot, olayları sakin tarzıyla çözmesiyle tanınıyor. Bir de bıyıklarıyla… Herkesi bir araya toplayıp katili açıkladığı sahnede seyirci genelde hep aynı şeyi söylüyor: “Ah ben nasıl düşünemedim bunu!”
En iyi filmi: Şark Ekspresi’nde Cinayet1974 (Murder on the Orient Express)

Jake Gittes
ÖFKELİ
Senaryosu Robert Towne’a ait “Chinatown” filminin özel dedektifi Jake Gittes, edebiyat kökenli olmayan bir karakter. Daha çok “evlilik işleri”ne bakan vasat bir dedektif. Son aldığı işte aldatıldığını anlamasıyla öfkelenip büyük bir politik yolsuzluğun ortasında buluyor kendini. Jack Nicholson’ın canlandırdığı Gittes, filmin yarısında kesik burunla dolaşıyor. Roman Polanski’nin yönettiği film, modern kara filmin öncüsü olarak kabul ediliyor.
Film: Chinatown 1974

Jane Marple
MERAKLI
Agatha Christie’nin üvey büyükannesinden esinlenerek yarattığı Miss Marple, daha çok “danışman dedektif”olarak amatörce hizmet veren yaşlı bir İngiliz hanımefendisi.Christie’nin birçok romanı ve öyküsünde karşımıza çıkan Miss Marple, karmaşık entrikaları çözmesiyle tanınıyor.Sinemada ilk olarak 1963yılında “Murder at the Gallop”adlı filmde Margaret Rutherford’un yorumuyla karşımıza geldi. Marple 1980’de Angela Lansbury (The Mirror Crack’d), 1983’te ise Estonyalı aktris Ita Ever (A PocketFull of Rye) tarafından canlandırıldı.
En iyi filmi: Murder at the Gallop 1963

Matthew Scudder
MELANKOLİK
İlk kez, Lawrence Block’un 1976 tarihli”The Sins of Father”romanında okurların karşısına çıkan Scudder, alkole tövbeli eski bir polis. Vicdan azabı nedeniyle ailesini ve işini bırakan Scudder’ın aslında dedektiflik lisansı bile yok. Zaten her işi de kabul etmiyor. Düzenli olarak Adsız Alkolikler’in toplantılarına katılan, sürekli kahve içen, yalnız yaşayan Scudder’ı, New York’tan bağımsız olarak düşünmek mümkün değil. Block’un melankolik dedektifini sinemada ilk kez “8 Million Ways to Die”(1986) filminde Jeff Bridges canlandırdı. “KanununÖtesinde” filmindeki yeni Scudder ise Liam Neeson.
En iyi film: Kanunun Ötesinde (A Walk Among TheTombstones) 2014

Mike Hammer
SERT
İlk kez 1947’de Mickey Spillane’nin yazdığı “I, the Jury” adlı kitapta okurların karşısına çıkan Mike Hammer, zekâsından çok yumruklarıyla öne çıkan bir dedektif. İnsanlardan pek hoşlanmayan, suçlulara karşı ise acımasız olan Hammer, duruma göre adaleti kendi elleriyle de uyguluyor. Resimli romanlar, radyo programları, televizyon dizileri dahil bir çok mecrada okurların karşısına çıkan Hammer’ı sinemada ilk kez 1953’te Biff Elliot canlandırdı. Sinema macerası pek başarılı olmayan Hammer’ı en iyi yorumlayan aktör ise Stacy Keacholdu.
En iyi filmi: Murder Me, Murder You 1983

Philip Marlowe
ROMANTİK
RaymondChandler’ın sinemayada uyarlanan polisiye romanlarında yer alan dedektif Marlowesert görünümünün altında duyarlı,ahlâklı, romantik bir kişilik taşır. Mecbur kalmadıkça şiddete başvurmaz. Güçlü bir mizah duygusu vardır. Kadınlara ilgi duyar ama çok çabuk baştan çıkmaz.Sinemada Humphrey Bogart (Büyük Uyku – 1946), Robert Mitchum (Elveda Sevgilim – 1975) ve Elliot Gould(The Long Goodbye – 1973) gibi aktörler tarafından canlandırıldı.
En iyi filmi: Büyük Uyku 1946 (The Big Sleep)

Sam Spade
ADİL
Ünlü polisiye yazarı Dashiel Hammett’in 1930 tarihli “Malta Şahini”romanındaki özel dedektif Sam Spade, yazarın 3 öyküsünde daha yer aldı.Sadece Philip Marlowe’a değil, bütün bir polisiye roman türüne ve birçok dedektif karakterine esin kaynağı oldu.Yasalardan ziyade kendi adalet anlayışına önem veren Spade’i sinemada ölümsüzleştiren aktör Humphrey Bogart oldu. JohnHuston’ın yönettiği “Malta Şahini” sinema tarihinin en iyi kara filmlerinden biri.
Film: Malta Şahini 1941 (The Maltese Falcon)

John ‘Scottie’ Ferguson
BEYEFENDİ
Pierre Boileau ve Thomas Narcejac’ın romanından sinemaya uyarlanan “Yükseklik Korkusu” adlı filmde Ferguson, yükseklik korkusu nedeniyle bir meslektaşının ölümüne yol açan ve erken emekli olan bir polis. Arkadaş ısrarıyla girdiği özel dedektiflik işinde çok güzel bir kadını (Kim Novak) takip etmeye başlar.Sight and Sound Dergisi’nin 2012’de yaptığı soruşturmada sinema tarihinin en iyi filmi seçilen “Vertigo”, James Stewart’ın oynadığı, korkuları ve zaaflarıyla mücadele eden kibar, gerçekçi bir dedektif çıkartıyor karşımıza.
Film: Yükseklik Korkusu 1958 (Vertigo)