Yerli otomobil bombası

Bakan Fikri Işık’ın ‘Çalışmalarda ikinci faza geldik. Ay sonu 3 prototip hazır’ diye açıkladığı yerli otomobil projesiyle ilgili tek bildiğimiz, işin içinde TÜBİTAK’ın olduğu. Onun dışında hangi şirketlerin destek verdiği, kimlerle geliştirildiği, tasarımını kimin yaptığı, hangi şirketlerin tecrübelerinden yararlanıldığı hâlâ gizemini koruyor.

Hürriyet’ten Emre Özpeynirci’nin haberine göre, haberine göre işte yerli otomobilin şifreleri…

ADIM ADIM İPUÇLARI

1)  Yerli oto projesinin muhtemel ortakları arasında TÜBİTAK’la birlikte Malezyalı Proton, BMC ve İngiliz tasarım firması Frezer-Nash’ın yer aldığı iddia ediliyor. Bunları bir çok yerden teyit ettim ve aynı isimler karşıma çıktı.

2)  Bu 4 ortağın,  yaklaşık 3 yıl önce iflas edip, Çinlilerin bünyesine giren İsveçli Saab’ın geçtiğimiz yıl 9-3 modeli üzerinde geliştirdiği elektrikli araç prototipi üzerinde çalıştıkları söyleniyor. Hatta bir iddiaya göre Saab’ın üretim hattını da Türkiye’de kurmak için çalışma yaptıkları söyleniyor.

3) 4 ortaklı grubun halen zorda olan Saab’ı alarak yerlihibrit ve sonrasında elektrikli aracı tanıtmak üzere çalıştığı da iddia ediliyor. Ortaklık yapısı hakkında ise herhangi bir ipucu yok. ‘Saab’ detayını Hürriyet Ankara Bürosu muhabirlerinden Erdinç Çelikkan, TÜBİTAK’a sordu. Ne hayır ne de evet dediler. Yani sessiz kaldılar. Bunun ne anlama geldiği aslında ortada.

4)  Bakan Fikri Işık’ın kısa zamanda açıklayacağız dediği araçlardan 4 tanesi şu anda TÜBİTAK’ın İzmit tesislerinde test ediliyor. Sadece mevcut araç ve teknolojisi üzerinde inceleme yapan TÜBİTAK’tan ‘proje sıfırdan geliştiriliyor’ gibi göstermesi istendiği de iddia ediliyor.

5)  Aselsan’ın da bu işin içine çekilmeye çalışıldığı ancak kurumun hem kendi geliştirdiği bir teknoloji olmaması hem de eski bir teknoloji olması nedeniyle buna dahil olmak istemediği de gelen haberler arasında. Yapılan incelemeler sonucunda Aselsan ve TÜBİTAK’ta bazı yetkililerin bunun gerçek anlamda yerli otomobil olarak anılamayacağını söyledikleri de belirtiliyor. Ama bunların sadece  projeye yakın kulislerde konuşulan iddialar olduğunun altını çizmem lazım.

PROTON – İlk sinyali Işık verdi

‘YERLİ otomobil’ projesinde yer alan Malezyalı Proton’la ilgili aslında ilk işareti şubat ayında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık vermişti. Malezya ziyareti çerçevesinde Proton’u ziyaret eden Işık’ın o dönem görüşmesinde yerli otomobilin de konuşulduğu basına yansımıştı. Işık, Malezya’nın otomobil üretimine ilişkin deneyimlerini gözlemlediklerini açıklamıştı. Unutanlar için Malezya’nın “yerli otomobil” markası olarak ün yapan Proton, 2012’de Türkiye’de bir otomotiv şirketiyle üretim görüşmeleri yaptığını açıklamış ve ileriki aşamada Türkiye için “yerli otomobil” projesi üzerinde de çalışmak istediklerini bildirmişti. Açıklamayı, Proton’un kurucusu eski başbakan Mahathir Muhammed yapmıştı. Proton, daha önce de İran ve Türkiye’nin dahil olacağı, “İslam dünyasına özel” otomobil geliştirilmesi girişimlerinde bulunmuş, daha sonra bu projeden çekilmişti. Proton, son olarak Endonezya’nın muhtemel “yerli otomobil” projesine destek olmak amacıyla bu ülkeyle bir iyi niyet anlaşması imzalamıştı. Anlaşmayla Proton, Endonezyalı bir şirketle projenin fizibilitesi ve muhtemel işbirliği alanları konusunda çalışacak. Bu çalışmanın 6 ayda tamamlanması bekleniyor.

SAAB – Nihat Ergün hiç istemedi

2011 yılında iflas eden Saab, Türk şirketlerin de radarına girmiş ancak fizibl olmadığı gerekçesiyle vazgeçilmişti. Eski Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, o dönem Saab’ın alınmasına ve yerli oto projesine dahil edilmesine ısrarla karşı çıkmıştı. Sonuçta dünyada pek alıcı bulamayan Saab’ı 2012 yılında 460 milyon dolara Çinli National Electric Vehicle Sweden (NEVS) aldı. Ancak üretimi Çin’e kaydırmasına rağmen istediklerini yapamayan şirket geçen yıl iflas koruma talebinde bulundu. NEVS, daha sonra iki Çin merkezli şirkete yüzde 30 hisseyi 200 milyon dolara sattı. Ama buna rağmen Çin’deki üretimler ayda 40 aracı geçemedi. Yani anlayacağınız Saab şu anda hala çok zor durumda ve Türkiye’de yerli otoya dahil olması muhtemel. Çünkü ellerinde 2014 yılında 9-3 modeli üzerine geliştirildikleri elektrikli oto prototipleri var ve bunlar önemli bir know-how.

Yerli otonun içindeki gerçek

Türkiye’nin üzerinde çalıştığı ‘yerli otomobilin’ Saab’ın geçtiğimiz yıl tanıttığı prototipinin üstünde geliştirildiği iddia ediliyor. Peki neydi o proje? Saab, geçtiğimiz yıl ağustos ayında, Çinli sahibi NEVS’in bünyesinde geliştirdiği elektrikli prototipini tanıttı. Saab 9-3 modelinin çatısı kullanılarak geliştirilen elektrikli prototip 200 kilometre menzile sahipti. 140 beygir gücünde elektrik motoruna sahip araç 0’dan 100 km’ye 10 saniyede ulaşırken, 120 kilometre maksimum hıza sahipti. NEVS şirketine geçen yıl ortak olan Çinli pil şirketlerinin de desteğiyle geliştirilen projeden ilk etapta 200 adet üretilip testlerinin yapılması planlanıyordu. Saab, bu projeyle birlikte çıkışa geçmeyi hedefliyordu.

Bir açıklama bekliyoruz

Sonuçta hükümetin yerli otomobil projesiyle ilgili şifrelerin bazıları sadece iddialardan ibaret. Projeyle ilgili derin bir sessizlik ve gizlilik olduğu için bazı iddiaları teyit ettirdim ama bazıları iddia olarak kaldı.