Türkiye’de ilk kez yayımlanan 6-7 Eylül fotoğrafları bu kitapta

6-7 Eylül olaylarının 60. yıldönümünde İstanbul’da yaşanan yıkımın bugüne kadar Türkiye’de yayımlanmamış fotoğrafları, “Patriklik Fotoğrafçısı Dimitrios Kalumenos’un Objektifinden 6/7 Eylül 1955” kitabında ilk kez bir araya getirildi

GAZETE HABERTÜRK / Ferhat Erdoğan

Patriklik fotoğrafçısı Dimitrios Kalumenos’un yaklaşık bin 500 fotoğraflık arşivinden 60 özel fotoğraf, kızı Marina Kalumenos’un izni ve Ekümenik Patrik Bartholomeos’un yakınında bulunan isimlerden gazeteci-fotoğrafçı Nikolaos Manginas’ın katkılarıyla kitap haline dönüştürüldü. Azınlık vakıflarının temsilcisi Laki Vingas’ın danışmanlığında, gazeteci Serdar Korucu tarafından hazırlanan “Patriklik Fotoğrafçısı Dimitrios Kalumenos’un Objektifinden 6/7 Eylül 1955” adlı kitapta, 6-7 Eylül ile ilgili Türkiye’de bugüne kadar yayımlanmamış 60 fotoğraf yer alıyor.

Fotoğraflar 6 Eylül 1955 günü Ekümenik Patrikhane’nin etrafındaki koruma zinciri ile başlıyor; Patrik Athenagoras’ın yıkılan kiliselerden biri olan Aya Konstantin ve Helena Kilisesi’ni ziyareti ile devam ediyor. Kitap bir yandan Rum toplumunun yıkılan kiliselerde hayatlarını sürdürdüğünü gösterirken, bir yandan da olayların açtığı yaranın derinliğine ayna tutuyor. Fotoğraflara kırılan mezar taşlarının yanı sıra mezarlardan çıkarıldıktan sonra kırılan, yakılan kemikler de yansıyor.

Kitapta ayrıca Dimitrios Kalumenos’un hayat hikâyesi, Türkiye’den sınır dışı edilme süreci, Yunanistan’da 1966 yılında yazdığı kitabın yasaklanması ve ölümünden önce Nikolaos Manginas’a verdiği son röportaj da yer alıyor. Dönemin tanıklarının anlatılarının da fotoğraflara eşlik ettiği albüm, alanında efsane olan fotoğrafçının Türkçe’de ve Türkiye’de yayımlanmış ilk eseri olma özelliğini de taşıyor. 2011 yılında kurulan İstos Yayın tarafından yayımlanan kitap, okuyucuyu çok da uzak olmayan bir güne, çok da uzak olmayan bir coğrafyaya birlikte bakmaya davet ediyor. Albüm, gazeteci Serdar Korucu’nun detaylı metinleriyle de besleniyor.

ÖNCE HAPİS SONRA SÜRGÜN

Fotoğraf albümünün meşum hikâyesi ise 6 Eylül 1955 günü öğle saatlerinde Galata’da, eski Gümrük Sokak’taki bir ofisin çalan telefonu ve alınan beklenmedik haberle başlıyor. Patriklik fotoğrafçısı ve gazeteci Dimitrios Kalumenos, fotoğraf makinesini kaptığı gibi sokağa fırlıyor ve 2 gün boyunca soluğu kesilse de aralıksız sürdüreceği, hayatının en zor ve en acı belgeleme faaliyeti başlamış oluyor. Kalumenos, saldırıyı belgelemesinin bedelini ağır ödüyor. Yaşanan yıkım sonrası, çektiği fotoğraflar nedeniyle önce hapse atılıyor, sonra da sınır dışı ediliyor. Vatanı diye bildiği İstanbul’u bir daha hiç göremiyor. 6-7 Eylül olaylarının 60. yıldönümünde İstanbul’da yaşanan yıkımın bugüne kadar Türkiye’de yayımlanmamış fotoğrafları, “Patriklik Fotoğrafçısı Dimitrios Kalumenos’un Objektifinden 6/7 Eylül 1955” kitabında ilk kez bir araya getirildi

BÜYÜK GÖÇ DALGASINA NEDEN OLMUŞTU

5 Eylül 1955 gecesi Selanik’te, Atatürk”ün evinin bulunduğu bahçenin kenarında bir bomba patladı. Gazetelerin “Atatürk’ün Selanik’teki evi bombalandı” haberleri, siyaset tarihimize “6-7 Eylül” olarak geçen olayların kıvılcımı oldu. Bu haberlerden sonra İstanbul’da Rumlar, Ermeniler ve Yahudilere ait işyerlerine saldırılar başladı. Olaylar 7 Eylül’ün sabahına kadar sürdü. 3 kişinin öldüğü, 30 kişinin yaralandığı olaylarda aralarında kilise ve havraların da bulunduğu 5 binden fazla taşınmaz tahrip edildi. Milyonlarca dolarlık mal sokaklara saçılıp yağmalandı. Olaylar Rum, Ermeni ve Yahudilerin büyük göç dalgalarıyla Türkiye’den ayrılmalarına neden oldu.