Farkındalığın babası son nefesinin sularında

92 yaşındaki Thich Nhat Hanh, Vietnam’ın eski başkenti Hue’de bir Budist tapınağında, öğrencilerinin deyişiyle “geçiş” sürecine girdi.

92 yaşındaki Thich Nhat Hanh, Vietnam’ın eski başkenti Hue’de bir Budist tapınağında, öğrencilerinin deyişiyle “geçiş” sürecine girdi.
Günümüzün en etkili ruhani liderlerinden biri olarak tanımlanan ünlü keşiş, 2014 yılında geçirdiği felç sonrası verilen tedaviyi reddederek Tu Hieu Pagoda topraklarında bir villada, varlığın döngüsel doğasından kurtuluşunu bekliyor.
 
Odasında temel mobilyalar dışında hiçbir şey yok. Nguyen Xuan Bao’da doğan keşiş, 1960’larda, savaşı reddetmesi sebebiyle Güney Vietnam hükümeti tarafından ihanetle suçlanıp sürgün edilmişti. 40 yıllık sürgünün ardından, 16 yaşında ilk yeminini ettiği tapınağa geri döndü. Nhat Hanh, batıda mindfulness/ farkındalığın babası olarak biliniyor. Basit şeylerde mutluluğu bularak herkesin bodhisattva olabileceği öğretisi ile tanınıyor. “Buda, sevme ve affetme yetisine sahip, aydınlanmış kişidir.” diyor yazdığı 70 kitaptan birinde“Biliyorsunuz ki zaman zaman siz de öylesiniz. Bu yüzden Buda olmanın keyfini çıkarın.”
 
Keşişin hayatının sonunu tecrübe etmek için Vietnam’a dönüşü, öğrencilerine bir mesaj olarak görülebilir. “Usta’nın amacı, öğrencilerine köklerine dönme fikrini ve Vietnam’da kökleri olduğunu öğretmek.” diyor Avrupa Uygulamalı Budizm Enstitüsü başkanı Thich Chan Phap An. “Ruhani açıdan çok önemli bir karar bu.” Ancak pratik açıdan bakılacak olursa, bu durum eski yaraların yeniden açılması riskini taşıyor. Vietnamlı diğer sürgünler, Nhat Hanh’ın 2005 ve 2007 yıllarında yaptığı ses getiren ziyaretler yüzünden oldukça öfkelenmişlerdi. Bu turlar, Vietnam’da inanç özgürlüğü olduğu izlenimi yaratarak – hâlbuki bu durum sıkı bir devlet kontrolü altında – egemen Komünist Parti’ye meşruiyet vermişti.
 

 
 
 
Sürgünde gelişim
Nhat Hanh, her zaman kendi bildiğini yaptı. Ebeveynlerinin rızası dışında keşiş adayı oldu, modern konuları öğretmeyi reddeden Budist akademisini terk etti. Saigon Üniversitesi’nde bilim çalıştı, hümanist bir dergide editörlük yaptı ve bir komün kurdu. 1961-1963 yıllarında Kolombiya ve Princeton Üniversitelerinde Budizm öğrettikten sonra Vietnam’a dönerek savaş karşıtı aktivistlik yaptı ve savaştan zarar gören topluluklara yardım edebilmek adına hayatını riske attı. Taraf seçmeyi reddederek hem Kuzey hem de Güney Vietnam’ın düşmanı haline geldi. Komünü, Güney Vietnam birlikleri tarafından saldırıya uğradı, bizzat kendisine suikast girişimlerinde bulunuldu.
 
1966 yılında, savaşın şiddeti artarken, barış çağrısı için 19 ülkeyi gezmek adına Vietnam’ı terk etti. İngiliz, Kanada ve İsveç parlamentolarına başvurdu, Papa Paul VI ile görüştü. Bu durum, barışseverliği komünistlerle iş birliği olarak gören Saigon rejimi tarafından geri dönüşünün yasaklanması ile sonuçlandı. Nhat Hanh’ın Vietnam’ı bir sonraki görüşü, 2005 yılında yaptığı ilk ziyaret sırasında oldu.
 
Namı, sürgündeyken gittikçe daha çok yayıldı. Hippiler, savaş karşıtı şiirlerini şarkılara uyarladı. 1967 yılında, Martin Luther King tarafından Nobel Barış Ödülüne aday olarak gösterildi ve 1969 yılında, Paris’teki barış görüşmelerine Budist temsilci olarak katıldı. Nihayetinde güneybatı Fransa’ya yerleşti ve Plum Village Budist Tapınağı’nı Avrupa’nın en büyüğü haline getirerek Mississippi’den Tayland’a 8 farklı tapınak daha kurdu. Kitaplarının 30’dan fazla dile çevrildi.  Yeni yüzyılın başlangıcında Batı’nın Budizm’e ilgisinin canlanmasıyla Nhat Hanh, en etkili ruhani liderlerden biri haline geldi.
 
Budizm’in bilgeliğinden faydalanabilmek…
Nhat Hanh’a göre, Budizm’in bilgeliğinden faydalanabilmek için bir dağın zirvesinde yıllarınızı geçirmenize gerek yok. Bunun yerine, nefesinizin farkındalığına erişin ve bunun aracılığıyla mevcut ana odaklanarak günlük aktivitelerinizi keyif dolu, mucizevi kaliteye ulaştırın. Eğer bilinç sahibiyseniz ya da anın içerisinde bütün benliğinizle var olabiliyorsanız, kaygılar yok olur ve bir tür zamanın ötesi algıyla nezaket ya da merhamet gibi en yüksek erdemleriniz ortaya çıkar.
 
Bu öğreti, din tuzakları yerine maneviyat arayan Batılılar için oldukça çekiciydi. Tükenmiş yöneticiler, iyileşmeye çalışan alkolikler, Nhat Hanh’ı dinlemek için Fransız kırsallarına akın ettiler. Global bir farkındalık hareketi başlattı. Öğrencileri arasında, şu an dünya çapında birçok hastanede ve tıp merkezinde sunulan Farkındalık Temelli Stres Azalımı/ Mindfulness based stres reduction dersinin kurucusu Amerikalı Doktor Jon Kabat-Zinn dahi vardı.
 
Günümüzde Nhat Hanh’ın yaymak için uğraş verdiği farkındalık öğretisi, 2450 meditasyon merkezinden sayısız kitap, uygulama ve online derse, 1,1 milyar dolarlık bir endüstri haline geldi. Yapılan bir araştırmaya göre, işverenlerin yaklaşık %35’i farkındalığı işyerlerine entegre etmiş durumda.
 
Nhat Hanh’ın yaklaşımının ticari anlamda bu derece başarılı olmasının sebeplerinden biri, en azından başlangıç seviyesinde çok az talebinin olması – Dalai Lama gibi diğer Budist sembollerinin sıkı meditasyon ritüellerinin aksine. “Thich Nhat Hanh, Budizm’in daha basit bir versiyonunu sunuyor; ama fazla basite indirgendiğini de söyleyemem.” diyor Harvard Üniversitesi Budist Çalışmalardan Prof. Janet Gyatso. Dalai Lama’da olduğu gibi “temel felsefe aynı” diyor Gyatso: Farkındalık ve merhamet.
 
Budizm, Nhat Hanh’ın varlığını sunması gerektiğini öğretiyor ve bu şekilde hareket ederek, Vietnam Savaşı’ndaki acılarının köklerini kucaklıyor. Hanoi’nin, eve dönüşünden politik çıkarlar sağlayacağının net bir şekilde farkında. Ama Zen ustası, apaçık bir şekilde uzun ve zorlu oyununu oynuyor – oyunların en uzununu, sonsuzluğu…
 
Time Dergisi’nin yazısından tercüme edilip, derlenmiştir.